Asiyanı, Ərəbistan çöllərini gəzən məşhur türk coğrafiyaşünas Katib Çələbi «Cahannamə» (Dünyanı göstərən) əsərində qeyd edirdi ki, dünyanı kəşf etmək üçün səyahət etmək lazımdır.
Türkiyənin müxtəlif əraziləri haqqında öz əsərində məlumat verən Katib Çələbi Çankırı adlı şəhərdən bəhs edərək yazırdı:”Bura əsl xəzinəni xatırladır. Hər daşı bir sərvətdir. Burada çoxlu qiymətli duzlar mövcuddur.”
Çankırı hələ qədimdən qaya duzu ehtiyatlarına malik olan bir cənnəti xatırladırdı.
Qərb səyyahları tərəfindən “Çangırı” və ya “Çengiri” kimi tanınan bu gözəl şəhər qədim Qangra şəhərinin yerində salınıb .
Zamanla Paphlagonia , Pontus və Galatia ilə bağlı olan şəhər e.ə. Eramızdan əvvəl 25-ci ildə Roma İmperiyasına qatıldı .
Bizans dövründə sürgün yeri olan Çankırı Əməvilər dövründə hücuma məruz qalsa da, tutula bilmədi.
Malazgirt zəfərindən sonra şəhər Danişmentoğulları , daha sonra Səlcuqlular və Osmanlı İmperatorluğunun himayəsində olmuş və Cümhuriyyətin elan edilməsi ilə əyalət mərkəzinə çevrilmişdir.
Bu gün ümümən vilayətin 213 min əhalisi var. Şəhər mərkəzində 132 min nəfər əhali yaşayır. Şəhərdə və şəhərətrafı ərazilərdə çoxsaylı tarixi , memarlıq abidələri var. Bu gün Türkiyə turizminə öz töhfəsini verən bu qədim şəhərə hər il 100 mindən artıq turist təşrif buyurur. Məhz bu səbəbdən bu ərazidə turizm potensialını gücləndirmək üçün mühüm işlər görülüb.
Turistlər üçün önəmli olan gəzinti və ziyarət yerləri mövcuddur. Bu yazımızda bu tarixi şəhərdə olan gəzməli yerləri sizin diqqətinizə çatdıracayıq.
Çankırıda tarixi qədim olan bir məscid var. Bu Taş Məsciddir.
Bu məscid Çankırıda Səlcuqlular dövründən qalan ən əhəmiyyətli binadır.Bu məscid 1235-ci ildə Anadolu Səlcuqlu hökmdarı I Ələdddin Keyqubad dövründə Çankırı Atabəyi (Vali) Cəmaləddin Ferruh tərəfindən tikilib.
Cəmaləddin Ferruhun buradan əlavə olaraq 1242-ci ildə inşa etdirdiyi bir dar-ul hədis də var. Bu tikili xalq arasında Taş Məscidi adlanır. Memarlıq xüsusiyyətləri ilə yanaşı, quruluşa əhəmiyyət verən başqa bir cəhət də biri quruluşun üzərində, digəri isə heykəltəraşlıq formasında olan iki fiqurlu daş parçasının olmasıdır. Bir-birinə dolanmış və bu gün “Tibbi Simvol” kimi istifadə edilən iki ilanı təsvir edən birinci parça konstruksiya üzərində yerləşir. Çankırı Muzeyində nümayiş etdirilən ikinci parçada bu gün “Aptek Simvolu” olaraq istifadə edilən bir fincanın ətrafına bükülmüş ilan fiquru var. Əsər uzun illər Mövləvi Köşkü kimi də istifadə edilmişdir.
Duz mağarası
Cankırı mərkəzindən 20 km aralıda yerləşən və Hetit dövründən istismar edildiyi təxmin edilən duz yataqları ölkəmizdə ən böyük qaya duzu ehtiyatına malikdir.
Duz əldə etmək üçün qazılan boşluqların əmələ gətirdiyi mağaraya gələn ziyarətçilər müasir bir magistral tuneldə olduqlarını düşünürlər. Təxminən 100 hektar ərazisi olan mağara bir çox qalereyadan ibarətdir. Duz stalaktit və stalaqmitlərin burada-burda tapıldığı mağarada hasil edilən qaya duzu şəhərimizdəki duz zavodlarında emal olunaraq bütün ölkəyə xörək və sənaye duzu kimi satılır. Çankırı Qubernatorluğu, mağarada müxtəlif dövrlərə aid heykəllər və kabartmaların yer alacağı “Kristal Sənət Qalereyası” layihəsini və bu çərçivədə layihənin ilk addımı olan duz heykəlləri də gətirərək mağaranı turizmə gətirməyi hədəfləyir. mağarada nümayiş etdirilir. Sabit temperatur və rütubət dəyərləri ilə xüsusilə astma xəstələri üçün faydalı ola biləcək bir mühitə sahib olan mağaranın sağlamlıq turizminə gətirilməsi üçün işlər davam edir.
Sultan Süleyman Məscidi
Osmanlı Sultanı Qanuni Sultan Süleymanın əmri ilə Memar Sinanın müsafirlərindən Sadıq Kalfa tərəfindən inşa edilən məscid 1558-ci ildə ibadət üçün açılıb. Mərkəz rayonda yerləşən və kvadrat planlı olan məscidin ortasında böyük tam günbəz və bu günbəzin dörd tərəfində yarım günbəz var, divarları və minarəsi yonma daşdan, zirvələri isə daşdandır günbəzlər qurğuşunla örtülmüşdür.
Zəngli Saat (Saat Qülləsi)
Zəngli saatın İsveçrə istehsalı olduğu və 19-cu əsrə aid olduğu bildirilir. Əsrin ortalarında Sultan Əbdülhəmid tərəfindən Çankırıya göndərilən qüllə platformaya yerləşdirilib. Şəhərə baxan nöqtədə yerləşən saat qülləsinin hündürlüyü 15 metrdir. Yuxarıda balkonu var və saat dörd istiqamətə zəng edir. Qurğuşun günbəzlə örtülmüşdür.
Buğda bazarı mədrəsəsi
Şəhərin mərkəzindəki Buğday Pazarı məscidinin həyətində yerləşən əsər 18-ci əsrdə tikilib. Daş plintus üzərində taxtadan tikilmiş ikimərtəbəli bina şimal-cənub istiqamətində düzülmüş bir sıra hücrələrdən ibarətdir. Buğday Pazarı (Hazımiyyə) mədrəsəsi ilə bağlı qeydlərdə onun Sofizadə Mustafa Hazım Əfəndi tərəfindən tikildiyi və 19 yaşlı şagirdin təhsil aldığı haqqında məlumat var.
Çivitçioğlu mədrəsəsi
Böyük Məscidin şimal-şərqində yerləşən düzbucaqlı planlı, birinci mərtəbəsi daşdan, əsas tikilisi isə bağdadidir. Yerdən 1,5 m hündürlükdə taxta pultların üzərinə qoyulmuşdur. Türk türk kirəmitləri ilə örtülmüş dam örtüyü ilə örtülmüşdür. Künclərdə yuvarlaqlaşdırılmış karnizlər kifayət qədər enlidir və karnizlərin dibləri taxta relslərlə bərkidilir. Şəhərin mərkəzində XVII əsrdən günümüzə qədər gəlib çatan əsər şərq-qərb istiqamətində, həyətdə düzülmüş ikimərtəbəli, tək cərgə hücrələrdən ibarətdir. Hücrələrin qarşısında hər iki mərtəbədə bir sıra taxta portiklər var. Bu gün əsər ənənəvi türk dekorativ sənətlərinin istehsal olunduğu və sərgiləndiyi sənət mərkəzi kimi istifadə olunur.
Çankırı qalası
Qala şəhərin şimalında kiçik bir təpənin üzərində tikilmişdir. Onun divarları söküntü daş və kərpic qarışığından tikilmişdir. Keçmişdə yaşayış məntəqəsi kimi də istifadə edilən qaladan bir neçə divar xarabalığı salamat qalmışdır. Bu gün qaladakı yeganə əhəmiyyətli tikili Çankırı, Kastamonu və Sinopun fatehi olan Əmir Karatekin bəyin məzarıdır. Böyük Səlcuq hökmdarı Sultan Alparslanın sərkərdələrindən olan Əmir Karatekin 1074-cü ildə Çankırı fəth etmiş və ölənə qədər orada xidmət etmişdir. Türbə Danişmend Dövrünün əsərlərindən biri olub, kərpic və söküntü daşdan tikilmiş sadə tikilidir. İçəridə dörd sarkofaq var.
Bu gün bu qədim şəhərdə gəzməklə qurtarmayacaq çoxsaylı tarixi abidələr. Çankırı turizm üçün olduqca əhəmiyyətli bir bölgədir. Bunu nəzərə alan hökumət bu qədim şəhərdə turizmin inkişafı üçün mühüm addımlar atmaqda davam edir. Sizin də yolunuz bu qədim şəhərə düşsə, mütləq tarixi abidələri ziyarət edin.