Aprelin 15-də yanmış kilsə səkkiz əsrlik tarixi boyu insanları sənət əsərləri yaratmağa ilhamlandırıb.

Ola bilsin ki, bu kilsənin adı çəkilən ən məşhur əsər 1831-ci ildə Viktor Hüqonun (Victor Hugo) yaratdığı "Notrdam kilsəsinin qozbeli" əsəridir. Bu roman fransızlara "Paris, Notre-Dame Kilsəsi" (Notre-Dame de Paris) kimi tanışdır.

Kitabda Notre-Dame kilsəsinin zənglərinə baxan Kvazimodo (Quasimodo) adlı qozbel insandan bəhs edilir.

Sevgi və ağrı

Kitabda 15-ci əsrdə, kral Louis XI-in hökmranlığı dövründə Parisdə baş verən hadisələr haqqında danışılır.

Hadisələr Esmeralda adlı gözəl qadın ətrafında inkişaf edir - onu bir çox kişilər sevir, o cümlədən, Notre-Dame kilsəsinin arxidyakonu Claude Frollo.

Frollo Quasimodo-ya qadını oğurlayıb ona gətirməyi əmr edir.

Lakin kral Louis-in oxatanlar dəstəsinin kapitanı Phoebus de Châteaupers qozbeli tutur.

Quasimodo camaat qarşısında qamçılanır, ona işgəncə verilir, Esmeraldanın isə ona yazığı gəlir.

Esmeralda və Quasimodo-nun əhvalatı bir çox rejissorları bu əsər əsasında film çəkməyə ilhamlandırıb.

Kapitan Phoebus da Esmeraldanın vurğunu olur və Frollo onu öldürməyə çalışır - lakin sonda bu cəhddə Esmeralda ittiham olunur.

Quasimodo Esmeraldanı müdafiə etməyə çalışır, çünki o da ona vurulub, lakin son nəticədə, Esmeralda dar ağacından asılır.

Qəzəb və ağrı içində Quasimodo Frollo-nu Notre-Dame qüllələrinin birindən yerə atır.

Kitabın sonunda deyilir ki, Esmeraldanın qəbirində iki skelet aşkar edilib: bir qadın skeleti və onu qucaqlayan qozbel insanın skeleti.

Victor Hugo-nun kitabı əsasında kinofilmlər, teatr tamaşaları, operettalar və hətta 1996-cı ildə Disney studiyasında cizgi filmi də çəkilib.

Bəzi tarixçilər hesab edir ki, Quasimodo-nun gerçəkdən prototipi olub.

2010-cu ildə tədqiqatçılar 19-cu əsrdə Notre-Dame kilsəsində çalışmış britaniyalı heykəltəraş Henry Sibson-un əlyazmalarını təhlil edərkən aşkar ediblər ki, onunla yanaşı orada bir qozbel insan da çalışıb.

"Cənab Trajan-la tanış oldum, çox ləyaqətli insandır, - Sibson öz əlyazmalarında qeyd edib. - O, hökumət üçün işləyən heykəltaraşdır və qozbeli var".

Notre-Dame qozbeli obrazı üçün gerçək prototip olubmu?

Victor Hugo-nun Trajan-dan Quasimodo üçün prototip kimi istifadə etdiyi və ya onu tanıyıb-tanımadığı məlum deyil.

Lakin onun yaratdığı obrazın Notre Dame kilsəsini xilas etdiyi məlumdur.

Tarixçilərə görə, 1163-1345 illər arası tikilən kilsə Hugo-nun kitabı dərc edilən dövrdə təmir olunmaz vəziyyətə düşmüşdü.

Victor Hugo-nun kitabının populyarlığı kilsəyə ictimai marağı xeyli artırmış oldu.

Kitab işıq üzü görəndən 10 il sonra, 1841-ci ildə Fransa Eugène Viollet-le-Duc və Jean-Baptiste Lassus adlı iki memara Notre-Dame kilsəsinin bərpasını tapşırdı.

Görülən işlər siyahısına daş üzlüyüynün təzələnməsi, heykəllərin bərpası, binanın içərisində köməkçi otaqların bərpası, pəncərə şüşələrinin təzələnməsi, binanın arxitekturasına qarqoylların əlavə edilməsi - bütün bu işlərin görülməsinə 23 il vaxt sərf olundu.\\BBC