Modern.az saytı adları müzakirə doğuran bəzi rayonlarla bağlı tanınmış şəxslərin fikirlərinin təqdimatına davam edir.
Bu dəfə mövzumuz Biləsuvar rayonudur.
Biləsuvar rayonu Azərbaycanın qədim tarixi olan ərazilərdən biridir. Rayonun adının mnənası ilə bağlı müxtəlif fərziyyələr var. Qeyd edək ki, Sovet İmperiyası Azərbaycanı işğal edəndən sonra Biləsuvarın adını dəyişərək Puşkin qoymuşdu. Azərbaycan müstəqilliyini bərpa edəndən sonra - Ali Sovetinin qərarı ilə rayonun tarixi adı özünə qaytarılıb və yenidən Biləsuvar adlandırılıb.
Bəzi tarixçilər qeyd edirlər ki, Biləsuvar qədimdə iki tayfanın – bilyər və suvarların cəmlənib düşmən qarşısında qəhrəmancasına vuruşduğu yer mənasını verir.
Xalq etimologiyasına görə isə ərazi öz adını "belə", "su", "var" sözlərinin birləşməsindən alıb.
Bəs əslən Biləsuvardan olan ziyalılar bununla bağlı nə fikirləşirlər?
VI çağırış Milli Məclisin deputatı Bəhruz Məhərrəmovun sözlərinə görə, Biləsuvar Azərbaycanın ən qədim bölgələrindən və dövlətçilik tariximizdə şəhər mədəniyyətinin formalaşdığı ilk yaşayış məskənlərindən biridir:
“Böyük ehtimalla demək mümkündür ki, Muğanda xəzərlər, massagetlər və s. tayfalarla yanaşı, bilyər, yaxud bileh və suvar tayfaları da yaşamış, Biləsuvar toponimi də məhz bu iki tayfanın - Bileh (yaxud bolqar) və Suvarların adından əmələ gəlmişdir. Təsadüfi deyil ki, rayondan keçən kiçik çay da hələ də Bolqarçay adlanır. Nəzərə alaq ki, Bileh və Suvar tayfalarının izləri yalnız Azərbaycanı əhatələmir. Tarixin ən qüdrətli dövlətlərindən olan İdil Bulqar (Volqa Bulqarı) türk dövlətinin inkişaf etmiş şəhərləri sırasında Bulqar, Bilyar (Bileh) və Suvar şəhərlərinin adı sənətkarlıq və ticarət mərkəzləri kimi çəkilmişdir. Bundan başqa, hələ erkən orta əsrlərdə Sasani şahı Xosrov Ənuşirəvanın səfərlərinə dair qeydlərdə Biləsuvarın adından bəhs edilir və mənbələrə görə, o, Kür-Araz ovalığına 10 min "suvar" yerləşdirmişdi. Məhz bu kontekstdən mənbələrə görə "bilə" komponenti toponimiyada düzənlik, çöl, səhra deməkdir. Lakin birinci arqumentlə müqayisədə toponimin bu cür izahı ağlabatan deyil.
“Mənim bildiyim versiyaya görə rayonun adı "belə su var" ifadəsindən götürülüb. Ərazidə su mövcudluğunu bildirir”.
Rəşid Qarayev
Gender.az © Xəbərlərdən istifadə zamanı hiperlinklə istinad olunmalıdır.
Bizi izləyin: